Bỏ trốn đơn vị về viếng Bác

PHẠM PHI HÙNG ^*
Học viên Vô tuyến khóa 3

Hè năm 1969, cánh Trỗi khóa 2 (Giáp Hùng, Ngọc Triển, Xuân Hùng và Vũ Dương) cùng anh em khóa 3 học hết năm thứ nhất ở khoa Cơ bản, Đại học Kỹ thuật quân sự. Ngày ấy, doanh trại đóng ở khu vực Thậm Thình, chỉ cách Đền Hùng có vài ba cây số.

Cuối tháng 8, trong anh em có nhiều nguồn tin từ gia đình báo lên: Bác Hồ ốm rất nặng, sợ không qua khỏi. Ai cũng bồn chồn, lo âu. Và rồi, điều đau buồn đã đến. Sáng ngày 4 tháng 9, thủ trưởng khoa tập trung toàn đơn vị, đọc thông báo của Ban chấp hành Trung ương Đảng và Nhà nước về tin Bác đi xa. Dù đã biết từ trước nhưng không ai có thể cầm được nước mắt. Khi nghe đồng chí Năm Thi, chính uỷ khoa, phổ biến: “Tang lễ được tổ chức theo nghi lễ Quốc gia. Các đơn vị sẽ cử đại diện về viếng. Trong ngày cuối cùng, đơn vị sẽ tổ chức truy điệu cùng thời gian với lễ truy điệu tại Quảng trường Ba Đình”; anh em nhìn nhau, lắc đầu. Cấm trại, vậy là làm gì có cơ hội để nhìn thấy Bác lần cuối? Cuộc họp kết thúc, các đại đội trở về doanh trại.

Bữa cơm trưa hôm đó, khi xuống kiểm tra nhà ăn, trực ban phát hiện quân số thiếu vắng đến một nửa. Đoán có hiện tượng bỏ trốn đơn vị về Hà Nội, thủ trưởng khoa hạ lệnh báo động. Khi kiểm tra quân số, thấy hơn nửa đơn vị vắng mặt không có lí do. Vậy là Ban chỉ huy khoa lệnh cho đại đội cử người ra ga, gọi anh em về.

Ngay sau buổi họp sáng nay, anh em lập tức “hội ý” với nhau, biết là có xin phép về cũng sẽ không được chấp thuận; nhưng nếu không về thì chẳng còn dịp nào để được nhìn thấy Bác. (Ngày đó, ngay sau khi Bác mất, toàn dân không hề biết ý định của Đảng và Chính phủ, quyết tâm bảo vệ thi hài Người cho đến ngày đất nước thống nhất). Anh em bàn nhau phải tách ra làm nhiều nhóm, lẳng lặng trốn về Hà Nội. Mà đi tầu hỏa là tiện nhất vì ga Phủ Đức chỉ cách đơn vị có hơn một cây số, mỗi ngày có hai chuyến tầu xuôi Hà Nội. Còn đi xe khách thì phải ra bến tận thành phố Việt Trì, cách Thậm Thình cả chục cây số.

Đã có kế hoạch, cứ thế mà tiến hành. Anh em kéo nhau ra ga để kịp chuyến 12 giờ 30. Đã gần 12 giờ, đang túc tắc đi thì thấy Giáp Hùng hớt hải chạy vượt lên: “Khoa vừa báo động kiểm tra quân số và cho người ra ga gọi về. Nhanh mà ra tầu!”. Vậy là, ba đứa tôi ba chân bốn cẳng chạy thục mạng. Chạy được một quãng, mệt hết hơi, ù cả hai tai, bọn tôi phải tạt vào sau bụi tre ven đường nghỉ. Năm phút sau, thấy tiểu đội phó chạy ngang qua, miệng gọi ầm ĩ: “Phi Hùng ơi, Chí Nhân, Viễn Chiến ơi, quay lại đơn vị!”. Gọi rồi, anh ta tiếp tục chạy tới. Ba đứa lập tức chạy tắt vào trong làng, theo đường khác ra ga.

Ga trung du nhỏ bé, chỉ có một dãy nhà cho khách chờ, nằm ngay sát chân đồi. Khi cả bọn tới đầu ghi nam, tôi quan sát kĩ phía trong sân ga thấy anh em đều đã tản ra. Tôi, Chiến và Nhân nấp sau mấy toa đen chở than, đang chờ thông đường. Tầu xuôi Hà Nội đã kéo còi ở đầu ghi bắc và từ từ vào ga. Khi tầu dừng hẳn, hành khách lục tục xuống, nhưng chúng tôi vẫn nấp kĩ, chưa vội lên toa. Lên là cán bộ trông thấy ngay. Tầu kéo một hồi còi dài, rồi tiếng còi trực ban báo thông đường. Chờ đến khi tầu xình xịch chuyển bánh, ba thằng mới chạy từ chỗ núp, nhảy lên, bám vào cửa sổ, vọt vào bên trong. Vậy là thoát!

Khi đi dọc toa tầu kiếm chỗ ngồi, chúng tôi gặp một lô anh em. Đứa nào cũng cùng suy nghĩ, thôi thì đành chấp nhận kỉ luật, còn không về Hà Nội dịp này thì sẽ… ân hận suốt đời! Về đến Hà Nội, “tuỳ nghi di tản”, chúng tôi bám vào gia đình mà ghép vào từng đoàn của cơ quan bố mẹ vào viếng Bác. Tại nơi xếp hàng chờ vào viếng, anh em gặp lại nhau. Đồng bào cả nước về viếng Bác đông lắm, có phải cứ đến là được vào ngay đâu; thậm chí, nhiều người còn phải quay về, chờ hôm sau mới đến lượt. Do đó mà chúng tôi ở Hà Nội đến cả tuần lễ.

Hôm đó, có cánh ra đường quốc lộ số 2, vẫy xe xin đi nhờ về Hà Nội. Thấy lính tráng, lại nói là về viếng Bác, họ cho đi ngay. Cánh khác còn cả gan đi bộ 10km xuống tận ga Việt Trì, đón chuyến tầu tối vì biết đơn vị đã “quây” kín ga Phủ Đức.

Ngày trở về đơn vị, anh em chúng tôi đều bị làm kiểm điểm và chờ kỉ luật thích đáng. Thôi thì, có gan làm phải có gan chịu!

Hiện tượng vi phạm kỉ luật này được nhà trường báo cáo lên Cục Cán bộ. Cục phó Trần Đình Cửu đã về họp với nhà trường. Hôm đó, toàn khoa tập trung nghe ông nói chuyện. Cục phó không nóng giận mà phân tích có tình, có lí để chúng tôi thấy rõ phải, trái của vấn đề: “Tôi rất hiểu tâm tư, tình cảm của các đồng chí, con em gia đình cách mạng với Bác Hồ. Nhưng có một điều lớn hơn mà các đồng chí phải hiểu, các đồng chí đã là những chiến sĩ cách mạng. Mà đã là chiến sĩ cách mạng thì phải tuân thủ kỉ luật của quân đội. Mong rằng, đây là lần cuối cùng các đồng chí vi phạm… Sau khi bàn bạc rất kĩ, Ban giám hiệu và Cục nhất trí xoá kỉ luật này. Các đồng chí hãy lấy đây là bài học kinh nghiệm mà phấn đấu vươn lên!”.

Gặp nhau tại Sài Gòn, đêm 22-6-2004
P.P.H