Giờ học chính trị và… “tài lẻ” của một ông anh

Trần Kiến Quốc

Giáo viên bộ môn Vô tuyến

Vĩnh Yên, sau 1975.

Giáo viên các khoa tập trung về hội truờng 125, trên gác. Các cán bộ già, “ngoan” thuờng ngồi dồn lên trên, ghi ghi chép chép. Ngày ấy cánh đi học ở Nga, Hung, Tiệp mới về, xa nhà lâu nên tỏ ra ngoan, cũng ngồi dồn lên trên nghe giảng. Cánh trong nuớc thì “thấu hiểu thực tế” hơn, kéo nhau xuống ngồi dãy ghế sau. (Để dễ bề tán phét).

Làm thầy rồi mà hàng tháng vẫn phải đi nghe giảng về chính trị. Toàn những bài cũ đã học, nào Chính trị Kinh tế, nào Triết học, Lịch sử Đảng… Thầy giảng toàn những giáo viên đã từng lên lớp ngày xưa. Không mấy hứng thú.

Mới ra trường, thân ngay với mấy “ông anh Quế lỉn”: Trần Đình Ngân, Đoàn Mạnh Giao, Khúc Văn Nghi... Anh Ba Hưng, em anh Giao, cũng đuợc giữ lại truờng. Giờ  học chính trị cũng là dịp để anh em “tái ngộ”. Nguời dắt đít cuốn tiểu thuyết, kẻ mang trong bụng bản tin thời sự “mật không phổ biến” của VNTTX (tranh thủ “giật” của ông già mang từ nhà lên) đọc…

Anh Đoàn Mạnh Giao học Tầu về nhưng rất khá tiếng Nga. Ngày ấy, giáo viên nào cũng phải đọc thạo sách bằng tiếng Nga thì việc biết tiếng Nga là đuơng nhiên. Nhưng không chỉ dừng ở dịch sách chuyên môn mà ông anh còn “cầm chòm” dịch các bài hát như “Gorod Destva” (“Thành phố tuổi thơ” được mộtnhạc sĩ Nga “phóng tác” từ “Green field”, tiếng Anh), hay bài “V put” (Lên đường), Trojka (Xe tam mã), Fanary (Ánh đèn đêm)… trong chính những buổi học ấy. Cầm bản nhạc, anh dịch nghĩa rồi hát lẩm nhẩm, xong đưa cho tôi hát thử. (Tôi chơi ghi-ta trong ban nhạc nên đuợc ông anh tín nhiệm).

Nhiều bài nay còn thuộc nằm lòng. Tỉ như “Thành phố tuổi thơ” là bài dịch rất sát nghĩa (có lần đã post lên blog):

Thành phố ở nơi đâu yên tựa giấc mơ

Thành phố ở nơi hững hờ cơn gió đưa

Dòng sông nhẹ êm trôi, lững lờ như mặt guơng soi

Thành phố ở đâu thấy trong lòng ấm áp

Và, đã qua lâu rồi nơi ấy tuổi ấu thơ êm đẹp

X

Rời căn nhà mến thuơng trong làn gió đêm

Nhà ga lạnh vắng tanh. Ngỡ ngàng tôi hỏi xin:

“Ngàn năm đã trôi qua, người đầu tiên là tôi

Đời cho đời tôi quay về thời thơ ấu!”

Nàng khẽ nghiêng mái đầu: Không có đuợc những chiếc vé này!

…

(Ngay lời chế của “Cây thuỳ dương” đuợc chuyển thành “M.T.Đ. vượt sông Truờng Giang” cũng là “sản phẩm” trong những giờ học. Lính quân sự về sau toàn hát trong các buổi nhậu nhẹt, hội hè).

Ở anh còn có năng khiếu hội hoạ. Ngồi ở trên hội truờng 125, ông anh cứ bảo, lẽ ra phải học kiến trúc hoặc mỹ thuật. Từ dãy bàn dưới cùng, quan sát các báo cáo viên rồi nhanh chóng tìm ra đặc điểm. Chỉ “vài nhát” chấm phá là hiện lên chân dung họ. Cực giống. Nhớ mãi phác thảo Chủ nhiệm chính trị Hoà, hay anh Kính “coong” (Mạnh Kính, bộ môn Gia công áp lực), rồi C truởng Đinh Quý Tạo (Tao quy định)… Cả bọn trao tay nhau những mẩu giấy to bằng bàn tay rồi nháy mắt nhau, cười hoan hỉ.

Trên tuờng nhà anh treo những bức tranh sơn dầu “Sau cơn bão” hay “Thảo”… do chính tay anh vẽ. Cánh họa sĩ chuyên nghiệp đến chơi, xem tranh phải nể trọng.

Năm 1971, đuợc tăng cuờng cho mặt trận Tây Nguyên, đi khảo sát chiến truờng, phục vụ sưu tầm hiện vật, tổng kết chiến tranh. Chuyến đi đó, bị sốt rét rừng, anh nằm quân y viện tiền phuơng lâu quá, suýt thối cả lưng. Ngày về mang ra một tập thơ cực hồn, cực lính. Sau này không thấy “sản xuất” bài nào. Hỏi thì đuợc trả lời, hết tình là hết thơ, mày ơi!

Về năng khiếu ngoại ngữ, như anh Tôn Gia Khai nói, bố này như “phát mả”. Về Cục Liên lạc đối ngọai, dù có vốn tiếng Tầu, anh giai vẫn cần mẫn đi học thêm tiếng Anh. Chuyển lên Vụ 7, Văn phòng Chính phủ, anh đuợc đi tu nghiệp một năm ở Sedney, Australia. Gọi là “tu nghiệp” nhưng tiếng Anh phải khá lắm mới theo kịp chuơng trình.

Còn nhớ khi tôi đã sang Đức, ông anh viết thư sang: “… Tết nhất đến nơi rồi, ngoài đuờng giá lạnh. Gió mùa đông bắc ào ào thổi. Dãy sấu gần nhà anh đã rụng hết lá. Vậy mà góc Tôn Đản mấy con phe quấn khăn che kín mặt còn nấn ná bán nốt mấy túi đồ tết; trên đuờng mấy thằng “chạy đô, chạy rúp” áo lông Đức quấn như tấm chăn chiên, mũ trùm kín đầu, chân đi dép nhưng không xỏ tất, buơn bả đạp xe lên Hàng Bạc, lấy những mẻ tiền cuối năm, ăn chênh lệch… Còn anh thì vẫn đạp xe tới truờng học bài khóa cuối cùng…”.  

Thời bấy giờ, ông anh là cán bộ có năng lực. “Tao cũng như ông già từng làm “đổng lí văn phòng”, nhưng hơn ông già vì làm đến 2 nhiệm kì…”, ông anh tự hào thế.

Người sao cười vậy. Nhìn tấm ảnh mới đăng trên blog Bantroik5 như thể hiện điều ấy?

T.K.Q